فولادها، جزء جدایی­ ناپذیر جامعه­ ی مدرن محسوب می ­شوند. فولاد، آلیاژی است که از ترکیب آهن با کربن و همچنین سایر عناصر ساخته می ­شود؛ این عناصر، مقاومت بی­نظیری را در آن به وجود می ­آورند. از ابتدای قرن بیستم می لادی تاکنون، صدها نوع فولاد توسعه یافته است که هرکدام دارای مشخصات منحصر به فرد خود هستند. برای کمک به ساماندهی این فولادها، موسسه­ ی آهن و فولاد آمریکا (AISI) و انجمن مهندسان خودرو (SAE) انواع خاصی از فولادها را مشخص کرده ­اند. در این مقاله به بررسی یک دسته از فولادها از خانواده­­ ی فولادهای ضدزنگ – یعنی فولادهای که در برابر لکه ­ها، خوردگی­ها و زنگ­زدگی مقاوم­تر هستند – پرداخته می ­شود. این دسته از فولادهای ضدزنگ به استیل 440 معروف هستند. به لطف سختی و مقاومت در برابر سایش خود، ماده­ ی بسیار محبوبی به حساب می ­آیند. کاربرد فولاد ضد زنگ 440 را در صنایع مختلف می توان مشاهده کرد. در این مقاله ویژگی­ ها، خصوصیات و کاربرد استیل 440 مورد بررسی قرار خواهد گرفت. هدف از این کار این است که مخاطبین بتوانند موارد استفاده و نحوه­ ی به ­کارگیری این فلز را بیاموزند.
خصوصیات فیزیکی فولاد ضد زنگ 440
فولاد ضد زنگ 440 بخشی از فولادهای ضدزنگ یا فولادهای آلیاژی هستند که حداقل 10% کروم دارند. این میزان کروم، این آلیاژها را در برابر خوردگی بسیار مقاوم میسازد. aisi یک شاخص نامگذاری سه رقمی برای فولادهای ضدزنگ ایجاد کرده است (برخلاف اسامی معمول چهار رقمی که به فولادهای غیرضدزنگ داده میشود) که رقم اول بیانگر نوع فولاد و عناصر آلیاژی است. فولادهای ضدزنگ همچنین بر اساس ساختار مولکولی خود دستهبندی شدهاند. بر این اساس، فولادهای ضدزنگ را میتوان به انواع آستنیتی ، فریتی ، مارتنزیتی یا دوپلکس تقسیم کرد. تفاوت این چهار نوع در ساختارهای شبکه کریستالی آنها نهفته است که به فولادهای ضدزنگ ویژگیهای مفیدی مانند سختی بیشتر، چکش خواری یا مقاومت در برابر شکست را میدهد.
گریدهای استیل 440
دسته ی xx4 فولادهای ضد زنگ با عنصر کروم آلیاژ شدهاند و از نظر ساختاری فریتی یا مارتنزیتی هستند. گریدهای استیل 440 شامل چهار نوع فولاد a 440، b440 ، c440 و f440، بوده که تنها تفاوت آنها در میزان کربن آنها است. تمامی گریدهای استیل 440 گزینههای محبوبی هستند، اما استیل c440 به دلیل دارا بودن بالاترین سختی، محبوبترین این چهار نوع است. در زیر ترکیبات شیمیایی هر نوع ذکر شده است:
عناصر مشترک در تمام گریدهای استیل 440
کروم 18-16%
منگنز 1%
سیلیکون 1%
مولیبدن 75/0%
فسفر 04/0%
گوگرد 03/0%
چند درصد کربن
فولادb440
کربن75/0-6/0%
فولاد a440
95/0-75/0% کربن
استیل c440 و f440
کربن 95/0-20/1%
تمام گریدهای 440 قابل کارسختی بوده و از طریق عملیات حرارتی مقاومت بیشتری به دست میآورند. این فولادها به عنوان یک فولاد آلیاژی پر کربن در نظر گرفته میشوند. فولادهای 440 با استفاده از عملیات حرارتی کارسختی، سختترین فولاد در بین فولادهای ضدزنگ میشوند. این عملیات، آنها را هم مقاوم در برابر سایش و هم مقاوم در برابر خوردگی میسازد. در حالت “آنیل شده ی” نرم، فولاد440 به راحتی کارپذیر، قابل ماشینکاری و شکلپذیر است، سپس میتوان آن را سخت کرد و استحکام بیشتری را که به آن معروف است، در آن ایجاد کرد.
سختی فولاد ضد زنگ 440
سختی مواد یک معیار مقایسهای از دشواریِ خراش برداشتن، اچ شدن یا آسیب دیدن سطح ماده است. مقیاسهای زیادی مانند مقیاسهای سختی محبوب برینل، ویکرز و موس وجود دارد، اما فولاد اغلب بر اساس مقیاس سختی راکول درجهبندی میشود. سختی راکول استیل 440، 58 است که کاملا سخت تلقی میشود. برای مقایسه، سختی فولادهای سخت که برای لبههای تیغه به کار میروند، 60 است؛ بنابراین واضح است که فولاد 440 نسبت به تغییر شکل سطحی کاملا مقاومت دارد.
مدول الاستیسیته استیل 440
مدول الاستیسیته معیاری از چگونگی پاسخ یک ماده حین تغییر شکل الاستیک یا تغییر شکل غیر دائمی است. مدول الاستیسیته ی بالا بدان معنی است که برای کشیدن یک ماده به تنش بسیار بالایی نیاز است، یعنی ماده سفتی زیادی دارد. استیل 440 مدول الاستیسیته ی بالایی دارد، به این معنی که به راحتی در برابر تنش تسلیم نمیشود، و به این ترتیب در کل یک ماده ی سفت محسوب میشود.
آزمایش ضربه شارپی
آزمایش ضربه شارپی میزان انرژی جذب شده توسط یک ماده را در شرایط شدید، یعنی تحت شرایط شکست یا کرنش بالا تعیین میکند. در این آزمایش، یک آونگ سنگین به یک نمونه ی آزمایشی فاقدار فولادی برخورد میکند. طی آن یک سنجه میزان انرژی جذب شده توسط ماده را بر حسب ژول اندازه گیری میکند. به طور کلی، مواد با مقاومت بالا به راحتی انرژی زیادی را جذب نمیکنند، زیرا به جای جذب انرژی به راحتی میشکنند (به یاد داشته باشید؛ تردی با استحکام افزایش مییابد). در نتیجه، بیشتر فولادها انرژی ضربه ی شارپی نسبتا پایینی دارند و استیل 440 نیز از این مورد مستثنی نیست. این مصداق دیگری برای سختی و استحکام فولادهای 440 است، زیرا در هنگام ضربه ی آونگ تست شارپی کمتر از 20 ژول انرژی جذب میکنند.
مقاومت در برابر خوردگی و اثرات دما
در حالی که بیشتر فولادهای ضد زنگ در برابر زنگ زدگی مقاوم هستند، فولادهای 440 مقاومت در برابر خوردگی کمتری دارند. این نتیجه ی ساختار مارتنزیتی آن است که باعث افزایش سختی آن میشود. اما نسبت به فولادهای ضدزنگ آستنیتی و فریتی، آن را به خوردگی مستعدتر میسازد. این بدان معنا نیست که فولاد 440 به راحتی زنگ میزند، زیرا نسبت به بیشتر فولادها در برابر خوردگی مقاومتر است، اما در نظر بگیرید که نباید آن را صرفا برای مقاومت در برابر زنگزدگی آن انتخاب کرد. همچنین مهم است بدانید که فولادهای 440 در دماهای بالا به خوبی کار نمیکنند. آنها در دماهای زیاد استحکام خود را از دست میدهند، زیرا بیش از حد تمپر میشوند و نرمتر میشوند. در دمای زیر 0 درجه سانتیگراد نیز داکتیلیته ی خود را از دست میدهند. این واقعیت برای هر طراحی که مایل به استفاده از این فولاد در محیطهای خشن است، از اهمیت بسیاری برخوردار است، زیرا احتمالا فولاد 440 بهترین انتخاب نخواهد بود.
کاربرد استیل 440
استیل 440 را در اکثر مغازههای ماشینکاری میتوان یافت، زیرا در حالت آنیل شده به آسانی ماشینکاری میشود و در عین حال پس از عملیات حرارتی مستحکم و مقاوم میشود. این ماده برای اجزایی که باید در برابر خوردگی مقاومت نسبتا خوبی داشته باشند و در عین حال در اثر استفاده ی مکرر دچار سایش نشوند، فوق العاده خوب است. این فولاد یک گزینه ی عالی برای لبههای چاقو است، زیرا سختی آن هنگام استفاده در ابزارهای برنده ی آشپزخانه بهتر میشود. در ادامه نمونه کاربرد استیل 440 معرفی شده است:
قالب و سنبه
اجزای شیروسایل
/ابزارهای اندازهگیری
اجزای نساجی
یاتاقان ساچمهای